Co to pantowanie? Inne niż w Polsce cz.1

Kiedy przyjeżdza się do obcego kraju, zazwyczaj już na początku widzi się rzeczy, które różnią się od tych, do których jest się przyzwyczajonym. Część z nich pojawia się po czasie, kiedy bardziej poznaje się nowy kraj, jego zwyczaje i ludzi, którzy tu żyją.

Dzisiaj chcę pokazać Wam "kilka" rzeczy w Szwecji, które różnią się od tych w Polsce. Niektóre z nich są pozytywne, niektóre negatywne, niektóre po prostu nautralne. Na liście mam sporo rzeczy do opisania, więc pomyślałam, żeby zrobić to w dwóch częściach.

Wspólne pralnie w blokach.

Chyba pierwsze "inne", co spotkało mnie tutaj. W większości bloków pod parterem na poziomie piwnic jest jedna lub dwie pralnie. Rezerwuje się pralnie kluczykiem lub elektrycznie - zależy jaka spółdzielnia. Do tej pory spotkałam się z trzema opcjami wyboru czasu - w godzinach 7 rano-12,  12-17 i 17-22. Powinno przestrzegać się swojego czasu, wyprać i wysuszyć wszystko w ciągu swojego zarezerwowanego czasu, ale u mnie w bloku niestety jest pewna wielodzietna rodzina, która pierze jakimś cudem prawie codziennie i jeszcze zawsze kiedy mamy po nich pranie i przychodzimy  na nasz czas to oni nadal suszą swoje rzeczy...

Może się trafić, że kiedy jest dużo rodzin w bloku, wolny czas jest dopiero za dwa, trzy tygodnie, albo i dłużej, nie każda rodzina jest ogarnięta w tych sprawach, więc czasami tacy ludzie zostawią pralnię w stanie nieposprzątanym, nie czyszczą filtrów, które są w suszarkach albo nie potrafią wyrobić się w swoim czasie.

Największe plusy to oszczędzanie prądu i możliwość wyprania i wysuszenia rzeczy w jednym miejscu. Jeśli ktoś nie lubi dzielenia prani z innymi rodzinami, można oczwiście kupić sobie pralkę do domu i prać w domu.

Niskie ogrodzenia i płoty, odsłonięte okna.

Szwecja to nie Polska, nie trzeba ogradzać sią dwumetrowym płotem, i zasłaniać okna, bo każdy zagląda do domu. Szwedzi nie czują potrzeby zagrodzenia swojego podwórka wysokim płotem. Najczęściej domy ogrodzone są niskimi krzakami, albo niskim płotem, przez który kot bez problemu sobie przeskoczy. W oknach mają zasłony, ale najczęściej po bokach, i parapety ozdobione kwiatami, lampami i innymi dekoracjami. Można spotkać domy wysokoogrodzone, ale nie za często, przynajmniej ja zauważylam, że większość ma niskie ogrodzenie. 

Pierwszeństwo na pasach.

W Szwecji pierwszeństwo na pasach jest bardzo przestrzegane. Wiadomo - czasami trafi się jakiś świr, który nie patrzy czy ktoś ma zamiar wejść na pasy, albo świr który "bardzo się spieszy" i musi przejechać przez pasy zanim pieszy na nie wejdzie, ale najczęściej kiedy kierowca podejrzewa, że osoba piesza ma zamiar przejść przez pasy to zwalnia, żeby dać pieszemu spokojnie przejść. Jak chce się przejść przez ulicę nie czeka się dziesięć minut aż wszystkie auta przejadą, tylko prawie od razu przepuszczają.

Mówi się na "ty".

Tu w Szwecji nie ważne czy młodszy czy starszy - mowi się na "ty". "Co robisz?; Co powiedziałeś?" Myślę, że to w sumie ma i minus i plus. Minusem jest, że to może sprawia, że dzieci mają mniej szacunku do dorosłych, bo widzą ich na swoim poziomie, ale plusem właśnie jest, że dzieci nie czują się jakoś "pod" tylko ktokolwiek to jest czują, że osoba jest im równa. Do nauczyciela, sprzedawcy, starszej pani, obcej osoby, w urzędzie - do wszystkich mówi się po imieniu albo na "ty". W Polsce powiesz po imieniu do jakiejś babci to dostaniesz kilka słów, że nie masz szacunku, jak to tak mowić do starszej osoby. Nawet ma się 20 lat to lepiej pasuje mówić do osoby 40 letniej na "pan/pani" niż po imieniu. A w Szwecji nie ważne czy masz 5 lat czy 20 lat, zawsze jesteś z nimi na "ty". Myślę, że lepszą opcją jest mówienie na "pan/pani", bo to też zwrot grzecznościowy, i też sprawia, że dzieci i nastolatkowie uczą się szacunku i widzą różnicę między kimś w swoim wieku niż do starszych, gdzie zwracają się w inny sposób.

Fika.

Popularna fika, która w Szwecji jest wszędzie. Fiką nazywamy wyjście do kawiarenki na ciastko i kawę/herbatę, i też na przykład mały poczęstunek w szkole, pracy, domu. Kiedy Szwedzi pracują najczęściej mają fikę około godziny 9-10 rano, to taka mała przerwa 15-30 minutowa, gdzie je się ciastko, słodką bułkę, albo kanapkę, pije kawę czy herbatę. Jeśli pracuje się w mieście, często chodzi się do kawiarenki i tam je się poczęstunek. Na fikę chodzi się też z przyjaciółmi, z kolegami z pracy itd., wtedy jest czas na małą przekąskę i pogaduszki. Częste też jest wyjście na fikę w ramach zapoznania się. Na przykład, jeśli ktoś ma spotkać się z kimś po raz pierwszy, zazwyczaj idzie się najpierw na fikę. W niektórych pracach, szkołach można spotkać się z fiką w każdy piątek jako zakończenie tygodnia, czyli kupuje się różne ciastka, cukierki, napoje, wszyscy zbierają się, rozmawiają i częstują się fiką.

Lunch.

W Polsce jest różnie, czasami ma się przerwą obiadową o godznie jedenastej, czasami o dwunastej, czasami przerwa ma piętnaście minut. Tu w Szwecji najczęściej spotkamy się z tym, że przerwa obiadowa jest od godziny dwunastej do trzynastej, albo przynajmniej pół godzny. Wtedy albo je się na miejscu pracy, albo idzie się do pizzerii lub restauracji tajskiej i je się tam lunch. Nie jest tak we wszystkich typach pracy, ale wiele prac tak ma. 

Obiady w szkołach.
 Pewnie większość z Was zna stwierdzenie "szwedzki stół". W szwedzkich szkołach obiady są obfite, nie ma jak w Polsce, że codziennie inne danie i każdego dnia jest jedno danie, które dostaje się idąc do okienka. Tutaj jedzenie jest wyłożone na blat i wybiera się co się chce i ile się chce, w mniejszych szkołach jest jakieś danie główne, ale wtedy są do wyboru też inne rzeczy jak sałatki, różne ziemniaki, chleb, picie i inne. W większych szkołach jest duży bufet i wystawionych jest dużo różnych rzeczy, różne rodzaje ziemniaków, sałatek, mięsa, chleba, napoi itd. Czasami są też owoce albo ciasto jako poczęstunek, ale ciasto bardziej przy jakimś specjalnym dniu. Jest duży wybór i jedzenie jest ogólnie pyszne lub dobre, zależy od tego co kto lubi. Jednak jest minus w takim szwedzkim stole, bo zdaża się, że jest robione za dużo jedzenia i wtedy resztę się wyrzuca. W Polsce tu jest plus, że dostaje się ile trzeba i chyba nie ma strat na jedzeniu.

Pantowanie.

Tutaj na niektórych puszkach i butelkach po napojach jest napisane "pant", co daje możliwość oddania butelek do recyklingu. Wrzuca się je do specjalnych automatów, które można znaleźć na przykład w sklepach jak Netto czy w sklepach sieci Ica. Przy zakupie butelek czy puszek płaci się od jakoś 50 öre do jednej-dwóch koron więcej (w zależności od rodzaju i wielkości butelki) i później dostaje się to spowrotem kiedy oddaje się butelki do maszyn. W większości automatów są dwa guziki, zielony, żeby dostać rachunek z zebraną kwotą, i żółty, żeby przeznaczyć pieniądze do Afryki, i pomóc rodzinom w plantacji drzew i innych roślin, pomóc rolnikom i dać rodzinom możliwość wykształcenia. Więc zależy od osoby oddającej panty czy chce pieniądze dla siebie, czy chce pomóc rodzinom w Afryce, które walczą z biedą. Czasami można wziać dla siebie i czasami nie szkodzi kliknąć żółty guzik :)

Woda wliczona w czynsz.

W większości społdzielni woda jest wliczona w czynsz. Płaci się osobno za prąd i inne, ale wodę ma się za darmo i można używać ile się chce, jednak to jest też minusem, bo to jednak marnowanie wody kiedy niektórzy nie potrafią ograniczać się co do używania jej.

Woda zdatna do picia.

W większej ilości miejscowości w Szwecji pije się wodę z kranu. Woda jest dobra i czysta. Nie wiem czy w ogóle jest tu jakaś miejscowość, gdzie woda z kranu jest niepitna. W sklepach są mineralne wody, najczęściej w butelkach połlitrowych, ale nie ma ich dużo, nie ma potrzeby kupna wody do domu, żeby ją pić, jedynie może kiedy jest się na mieście, przed pracą albo czeka się na pociąg i ma się ochotę na wodę, a nie ma możliwości napić się to wtedy można kupić w różnych sklepach.

To była pierwsza część innych rzeczy niż w Polsce, jest ich sporo, więc dzisiaj jedna część i niebawem dodam drugą.

Zapraszam do komentowania 

i obserwowania, jeśli podoba Ci się mój blog i ciekawią Cię kolejne posty. 

Pozdrowienia ze Szwecji!